بذر گشنیز

توضیحات

معرفی گشنیز :

گشنیز گیاهی است علفی و یک ساله به ارتفاع تقریبی 6 سانتی‌متر، ساقه‌های آن راست، شفاف و نرم و برگ‌های آن سبز روشن، متناوب، نرم، معطر، درخشان و دندانه‌دارِ پنجه‌ای هستند. در انتهای ساقه و انشعابات، گل دهنده، گلبرگ‌ها سفید در بعضی موارد صورتی، گلبرگ‌های بیرونی بزرگتر و دارای دولوب عمیق می‌باشند. میوه‌اش (تخم گشنیز) مرکب از دو مریکارپ، مدور، قهوه‌ای مایل به زرد کم رنگ و گاهی موارد صورتی می‌باشد که با میوه سایر گیاهان دارویی این تیره شباهتی ندارد.

شرایط محیطی:

گشنیز گیاهی است نور پسند و در طول رویش به مقدار زیادی نور نیازمند است. بذرها پس از رویش قادرند تا سرمای 8- تا 10- درجه سانتیگراد راتحمل کنند. گیاهان در مراحل اولیه رشد یعنی در مرحله 4 تا 6 برگی درجه حرارتهای بسیار پائین (16- تا 18- درجه سانتی گراد) را بدون هیچ آسیبی تحمل می کنند.بااین حال درجه حرارت مطلوب از بدو سبز شدن تا کامل شدن میوه 18 تا 20 درجه سانتی گراد می باشد. اگر چه بذر در 4 تا 6 درجه سانتی گراد جوانه می زنند ولی دمای مطلوب برای جوانه زنی آنها 12 تا 15 درجه سانتی گراد است.گیاهان در طول رویش نیاز به چند مرحله آبیاری دارند که مهمترین آنها عبارتند از 35 تا 45 روز ، 60 تا 70 روز، 80 تا 90 روز و بالاخره 100 تا 110 روز پس از رویش بذر.خاکهای مناسب برای کاشت این گیاه خاکهای با بافت لومی می باشد.PH خاک برای کشنیزبین 9/4 تا 2/8 مناسب می باشد.

زمان و نحوه کاشت:

زمان کاشت گشنیز متفاوت است و بستگی به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه دارد. گشنیز معمولاً به صورت بهاره و پائیزه کشت می شود.در کشت بهاره زمان مناسب کاشت اوایل بهار (فروردین) و هنگامی که درجه حرارت خاک (تا عمق 5 تا6 سانتی متر) به 7 تا 8 درجه سانتی گراد برسد. عده ای معتقدند برای افزایش عملکرد میوه، پائیز (مهر – آبان) مناسبترین زمان برای کاشت گیاه می باشد. آنها همچنین اظهار می دارند چنانچه هدف از کشت استحصال پیکر رویشی گیاه باشد کشت بهاره مناسب تر است.بذور در ردیف هایی به فاصله 25 تا 30 سانتی متر کشت میشوند. در فواصل کمتر (12 تا 15 سانتی متر) گیاهان روی یکدیگر سایه می اندازند و نه تنها شرایط را برای ابتلاء گیاهان به بیماریهای قارچی آماده می کنند بلکه سبب کاهش عملکرد میوه نیز میشوند.مقدار بذر 16 تا 20 کیلوگرم در هکتار مناسب است. عمق بذر گشنیز در موقع کاشت 4 تا 5 سانتی متر باید باشد. در هر متر طول ردیف 50 تا 70 بوته مطلوب می باشد.

کاشت در باغچه:

برای افزایش قوه رویشی پیشنهاد می شود بذر به مدت 12 تا 24 ساعت در دمای آزمایشگاه در آب خیسانده شود. برای کاشت گشنیز از دو روش دست پاش و ردیف کار استفاده می شود در روش دست پاش پس از مخلوط کردن بذر با خاک نرم(برای اینکه بذر با خاک پوشانده شوند) آنها را در زمین مورد نظر می پاشند. در ردیف کاری با استفاده از ردیف کار غلات بذر را در ردیفهای مورد نظر کشت می کنند. پس از کاشت بذر زمین آبیاری مناسبی می شود تا شرایط برای جوانه زنی آماده گردد.

کاشت در گلدان:

گشنیز از دانه رشد می کند. دانه های گشنیز را می توان با قطع کردن گل برداشت کرد. زمانی که می خواهید دانه های گشنیز را برداشت کنید باید گل را تکان دهید تا دانه های آن بریزند.  دانه ها را تا زمان کاشت در یک جای سرد و خنک قرار دهید. برای استفاده از دانه ها برای کاشت باید پوسته دانه شکسته شود بنابراین باید دانه ها را به مدت 2 روز بخیسانید و سپس اجازه دهید دانه ها خشک شوند. بعد از انجام این کار دانه ها برای کاشت آماده هستند. دانه های گشنیز را باید در عمق 0/5 سانتی متری کاشت. مدت جوانه زنی دانه های گشنیز یک تا سه هفته طول می کشد. گشنیز  را باید به طور مستقیم در گلدان اصلی کاشت و نباید دانه های گشنیز را نشا کرد. اگر گشنیز به موقع برداشت نشود به گل می رود. برای کاشت گشنیز باید از یک خاک غنی با زهکشی خوب استفاده کرد. برای افزایش زهکشی می توان مقداری شن و ماسه با خاک مخلوط کرد. برای کاشت گشنیز باید از یک گلدان حداقل 20 سانتی متری استفاده کنید. مواظب باشید گلدان به اندازه کافی سوراخ زهکشی داشته باشد.

شما می توانید گشنیز را سه بار قبل از این که به گل برود برداشت کنید. صبر کنید تا گشنیز 15 سانتی متر شود و بعد آن را برداشت کنید. تمام قسمت های گشنیز خوراکی می باشد و برای این که گشنیزهای چیده شده تازه بمانند باید ساقه های گشنیز را در یک شیشه آب قرار داد، در این صورت تا چند روز تازه می مانند.

زمان برداشت:

گیاهان 115 تا 125 روز پس از کاشت به میوه می نشینند : برداشت محصول در یک یا دو مرحله و توسط ماشین برداشت صورت می گیرد.

برداشت در یک مرحله : این روش زمانی انجام می گیرد که میوه رسیده و رطوبت آن کمتر از 30 درصد باشد. برداشت در یک مرحله مناسب نیست زیرا سبب کاهش محصول به مقدار 20 تا 25 درصد می گردد.

برداشت در دو مرحله : برداشت محصول طی دو مرحله مناسب تر است و هنگامی آغاز میشود که 30 تا 40 درصد میوه ها رسیده باشند. در این مرحله ساقه ها سبز هستند. ابتدا ساقه های حامل چتر را به طول 20 تا 25 سانتی متر می برند ( در این مرحله رطوبت میوه ها به 40 تا 50 درصد می رسد).سپس اندامهای بریده شده را روی زمین قرار می دهند و 4 تا 5 روز بعد آنها را جمع آوری و بوجاری می نمایند.اگر رطوبت دانه ها بیش از 12 درصد باشند باید آنها را پس از تمیز کردن خشک نمود. درجه حرارت مناسب برای خشک کردن میوه ها 40 درجه سانتی گراد میباشد.عملکرد میوه 8/0 تا 1 تن در هکتار است که از آن 10 تا 15 کیلوگرم اسانس استخراج می شود.