بایگانی ماه تیر, 1398

نقش بامها و دیوارهای سبز در رسیدن به طراحی پایدار بامهای سبز پایدار و سالم و ایجاد کننده منظر بام هستند که یکی از عناصر طراحی پایدار در طراحی اکولوژی امروز می‌باشند. دیوارهای سبز (باغهای عمودی) نیز یکی از سیستم پوششی جاندار با فوایدی نظیر بامهای سبز می‌باشند که در آن گونه‌های گیاهی مختلف روی سطح نمای ساختمان رشد می‌کنند. این دیوارها از پخش شدن گرد و خاک در هوا جلو گیری می‌نمایند و و از ساختمان در برابر اشعه‌های فرا بنفش باران و فشار باد محافظت می‌کنند. بنا بر این با بهره‌گیری از راهکارهایی چون بامها و دیوارهای سبز می‌توان با طراحی در کنار طبیعت به جای مقابله با آن به پایداری هر چه بیشتر معماری و شهر سازی معاصر و رشد و توسعه با اطمینان در حفاظت از محیط زیست آسیب نمی رساند بلکه با گونه مثبتی در اکوسیستم مشارکت می‌نماید و حتی ممکن است با درمان اثرات ناشی از منظرهای آسیب رسان کمک نماید. احداث بامها و دیوارهای سبز اکنون درر برنامه ریزی شهری بیشتر کشورهای جهان به صورت یک دستورالعمل اجرایی در ساختمان سازی درآمده است.وجود بام سبز امروز در شھرھای بزرگ یک ضرورت است.

بام سبز، بام ساختمانی است که تمام یا قسمتی از آن با گیاھانی که بر روی یک لایه ضد آب کاشته شده باشند،

پوشانده شده است. این بام ممکن است شامل لایه ھای دیگر مانند حصار ریشه، زه کشی و یا سیستم آبیاری باشد.

 

تاریخچه بام های سبز

ايده باغچه هاي بامي در حقيقت از 600 سال قبل از ميلاد مسيح و در زمان بابليان (باغ هاي معلق بابل) شكل گرفته است. در قرن حاضر نخستين معمار كه اين ايده تقريباً فراموش شده را از نو زنده كرد « لوكوربوزيه » ، بود.فرقي نمي كند كه ساختمان كوتاه يا بلند، مسكوني يا اداري و داراي سقفي تخت يا منحني يا شيبدار باشد،هر ساختماني مي تواند داراي بامي سبز باشد.

بام ھای سبز مدرن که از سیستم لایه ھای پیش ساخته تشکیل می شوند، نسبتا پدیده ای نو می باشند. این نوع بام ھا در دھه 1960 در آلمان توسعه و به بسیاری از کشورھای اروپا گسترش یافتند. گرچه این بامھا در شمال اروپا مانند کشورھای اسکاندیناوی، ھلند واسکاتلند کاملا رواج داشت اما شکل مدرن و شھری آن در آلمان و آمریکا متولد شد. بر اساس برآوردھای موجود، امروزه حدود 10 درصد از کل بام ھای آلمان، بام سبز ھستند. ایالات متحده نیز بام ھای سبز قابل توجھی دارد، اما تعداد آن ھا به اندازه اروپا نیست.

در شھر شیکاگو که یک کلان شھر با معضلات مخصوص خود است طرح بام سبز رواج زیادی یافته است.

اجزا تشکیل بام سبز

1- سازه ی بام ( سقف ساختمان  )

2- غشاء بام  ( ایزگام )

3- محافظ غشاء ساختمان ( موزایک )

4-عایق ( قیر گونی )

5-زه کشی، هوا دهی، انهار آب

6- محیط کشت

7- گیاه

داراي ساختاري شامل لايه فيلتر، لايه زهكش و لايه ضد نفوذ ريشه به همراه داراي خاكي با تركيب مواد معدني و آلي سبك و عمق 5 تا 10 سانتيمتر مي­باشد. از مهمترين مزاياي پشت­بام سبز وزن كم آن است كه سقف­هاي ساخته شده موجود تحمل وزن آن را بدون مقاوم­سازي بصورت نرمال دارند.

عايق رطوبتي : ابتدا ير روي بستر بام يك لايه عايق رطوبتي نصب مي­گردد. هدف از نصب اين لايه جلوگيري از امكان هر گونه نشتي آب به سقف مي­باشد.

لایه ضد نفوذ ریشه (لایه شماره یک) :  یک ورق از جنس پلاستيك روی عایق رطوبتی قرار می­گیرد که علاوه بر محافظت از لایه عایق به­عنوان سدی در برابر نفوذ ریشه گیاهان به داخل سقف عمل می­کند. به این لایه، لایه ضد نفوذ ریشه نیز گفته می­شود.

لایه زهکش (لایه شماره دو): از شن­های درشت و به اصطلاح شن­های پشت سرندی رودخانه­ای بعنوان زهکش استفاده می­شود. شن­ها به فواصل مشخص روی لایه ضد نفوذ ریشه چیده می­شوند، هدف از نصب این لایه هدایت جریان آب به سمت خروجی آب پشت­بام می­باشد.

لایه فیلتر (لایه شماره سه): به منظور جلوگیری از مسدود شدن لایه زهکش توسط خاک و بقایای گیاهی و همچنین امکان نگه­داری خاک بر روی لایه زهکش از فیلتر استفاده می شود. فیلتر بکار گرفته شده از جنس پلي­استر می­باشد.

خاک (لایه شماره چهار) :  پس از قرار گرفتن این ساختار یک لایه خاک به ضخامت 8 تا10 سانتی­متر ریخته می­شود. خاک مزبور ترکیبی از خاک­های مختلف می­باشد که علاوه بر سبک بودن دارای مواد مغذی لازم و کافی برای گیاهان نیز می­باشد.

گیاهان (لایه شماره پنج): در انتها گیاهان مقاوم به کم آبی، گرما و سرما، بادهای شدید، تابش مستقیم خورشید، ريشه­دواني سريع و …  کاشته می­شوند.

اطاقک بازبینی : شایان ذکر می باشد که برای جلوگیری از حرکت خاک به درون خروجی آب پشت­بام و همجنین بازبینی وضعیت لایه­بندی پشت­بام سبز و بررسی کارکرد صحیح و مطلوب سیستم روی خروجی آب پشت­بام ساختاری به نام اطاقک بازبینی قرار می­گیرد در پايان در قسمت­هايي از بام كه فضاي سبز نمي­باشد از مشتقات چوب براي زيبايي بيشتر بهره گرفته مي­شود.

انواع بام ھای سبز

بام ھای سبز می توانند در انواع متمرکز، فشرده، نیمه متمرکز و گسترده یا وسیع بسته به عمق متوسط کشت و میزان تاسیسات مورد نیاز طبقه بندی شوند.

٢بام ھای سنتی سبز که نیازمند عمق متعارفی از خاک برای رشد گیاھان حجیم و چمن معمولی ھستند، به عنوان بام ھای سبز متمرکز مطرحند. این نوع بام ھا نیازمند آبیاری، کوددھی و سایر مراقبت ھا می باشند.

در مقابل، بام ھای سبز وسیع یا گسترده، به عنوان سیستم ھای خودنگھدار در نظر گرفته شده و به حداقل تاسیسات نگھداری، شاید تنھا یک بار در سال ھرس یا کوددھی برای افزایش رشد گیاھان، نیاز دارند. این نوع از بام ھای سبز می توانند در لایه بسیار نازکی از خاک که اغلب از کودھای آلی با فرمول ویژه استفاده می شود، قرار گیرند. بدین ترتیب بام ھای متمرکز، محیط کشت ژرف و عمیقی دارند و در دسترس ھستند و می توانند به عنوان یک فضای باز در نظر گرفته شود. مثالی از یک بام سبز متمرکز با نام   Manulife است ، که در بالای یک پارکینگ قرار گرفته است. بام سبز 25 ساله ای که در جای مناسبی با درختان بالغ و تنومندش، مستقر شده است.

در مقابل، بام سبز گسترده، محیط کشت سطحی و کم عمقی دارد و معمولاً قسمتی از یک سیستم بامی و قسمتی از ساختار ساختمان سبز می باشد. یک بام سبز گسترده به طور کلی در دسترس و مورد استفاده کارکردی نیست. بام شرکت Mountain Equipment نمونه ای از یک بام سبز گسترده می باشد که در سال 1998 ساخته شد.

طبقه بندی دیگر در خصوص بام ھای مسطح و شیبدار است. بام ھای سبز شیبدار، مشخصه برجسته بسیاری از ساختمان ھای اسکاندیناویایی ھستند که نیازمند طراحی ساده تری در قیاس با بام ھای تخت می باشند. چرا که شیب بام کاھش خطر نفوذ آب از طریق سازه بام را با استفاده از لایه ھای آب بندی و زھکشی کمتری نسبت به بام تخت موجب می شود.

فواید محیطی :

• کاھش گرما
• کاھش سربار خنک کردن ساختمان بین ۵٠ تا ٩٠ درصد
• فیلتر کردن آلودگی ھای ھوا و دی اکسید کربن که به کاھش بیماری ھای تنفسی مانند آسم کمک می کند.
• فیلتر کردن آلودگی ھا و فلزھای سنگین از آب باران
• کمک به عایق کردن ساختمان در برابر آلودگی صوتی
• ایجاد زیست گاه طبیعی
• کاھش متوسط دمای محیط ھای شھری در فصل گرما
• تزئین بام ھا و زیبا شدن محیط با پوشش گیاھی

فواید مالی :

• افزایش چشمگیر طول عمر بام
• افزایش ارزش ملکی
• فرد می تواند با پرورش انواع گیاهان خوراکی (مانند بوته های گوجه فرنگی) منبع درآمدی را از حاصل برداشت آن کسب نماید.

 

معایب بام های سبز
برخی پیامدهای منفی استفاده از بامهای سبز به شرح زیر است:
•   نیاز به تقویت سازه بامهای موجود برای استقرار بام سبز
•   در برخی موارد، تطبیق طراحی این بامها با شرایط اقلیمی منطقه کاری دشوار است.
•   بامهای سبز همچنین نیازمند معیارهای سازه ای قابل قبول می باشند. بسیاری از بامهای موجود، بدلیل بار وزن ملزومات خاک و گیاهان برای دارابودن بام سبز مناسب نیستند. در این بین یک دال بتنی در تبدیل به بام سبز بسیار کاراتر از دالهای چوبی یا فلزی است.

 بام سبز و شھرھای بزرگ ایران

گرچه انجام پروژه بام سبز در ساختمان سازی ایران می تواند بر قیمت تمام شده خانه بیافزاید اما کمک ھای دولتی و حتی فرھنگ سازی برای آپارتمان سازی ھایی که خریدارانشان چندان در پی ارزان در آمدن ملک خود نیستند می تواند به رواج این پدیده در تھران و شھرھای بزرگ منجر شود.

برکسی پوشیده نیست که کمبود فضای سبزدر تھران یکی ازدلایل عمده آلودگی ھواست؛ آپارتمان سازی در اطراف تھران و مناطقی که قبلا ریه سبز پایتخت محسوب می شدند حجم فضای سبز تھران را به شدت کاھش داده است .

اجبار مراکز دولتی و انبوه سازانی که به نحوی در این مناطق ساخت و ساز می کنند به اجرای بام سبز می تواند اندکی از این نقصان را جبران کند

آبیاری و سیستم های آبیاری بام سبز

آبیاری  مصنوعی باغ  از دو روش ممکن است تامین شود: روش دستی و روش اتوماتیک . روش اتوماتیک هم به دو صورت آنالوگ و دیجیتال انجام میشود که ممکن است یک ایستگاهه یا چند ایستگاهه باشد.در هر دو روش رطوبت لازم برای خاک و ریشه ها تامین میشود .آب باران نیز برای تامین کردن آب مورد نیاز استفاده میشود .به هر طریقی که آبیاری انجام شود ، آب مازاد بر رطوبت خاک از طریق لایه های تصفیه کننده آب و لایه زهکش ذخیره میشود و تا دوره ای نسبتا طولانی آنرا از آبیاری مجدد بی نیاز می سازد . از سوی دیگر هر گونه آب اضافی بر روی لایه ضد رطوبت ریخته و از طریق شیب بام به بیرون انتقال می یابد .آب باران اضافی میتواند پس از تصفیه شدن در مخازنی ذخیره گردد و برای مثال در سیستم فلاش تانک سرویس ها آب آنها را تامین نماید .لایه عایق بام ساخته شده از پلی پروپیلن فشرده از انتقال هر گونه رطوبت به سقف جلوگیری می کند

نتیجه گیری :

با توجه به افزایش جمعیت و از طرفی افزایش آلاینده ها باید به سمتی پیش برویم تا از موقعیت کنونی در جهت رفع این نقیصه حداکثر استفاده را نماییم.استفاده از بام های سبز در جهت حفظ انرژی هماهنگی با محیط و اقلیم کاهش استفاده از منابع و نیز بر آوردن نیازهای ساکنین می‌باشد. از آنجائی که چرخه حیات به هم پیوسته و زنجیروار است لذا برای رسیدن به این اهداف باید معماری کل گرا را مورد نظر قرار داد که در آن تمام اصول معماری پایدار در یک پروسه کامل (که منجر به ساخته شدن محیط زیست سالم می‌شود) تجسم یابد.

منبع:

http://agrigiyah.blogfa.com