کاشت و پرورش هل در گلدان
هل یکی از قدیمی ترین ادویه جات در جهان است. گیاه هل که بوته ای چند ساله از خانواده زنجبیل است، بومی جنوب هند است. امروزه در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری در سراسر جهان کاشته می شود. این ادویه بعد از زعفران و وانیل سومین ادویه گران قیمت در جهان است. همان طور که گفتیم هل یکی از ادویه های پر مصرف و گران است، بنابراین اگر این گیاه را در خانه پرورش دهید در هزینه شما صرفه جویی زیادی می شود. علاوه بر این با کاشت هل در خانه می توانید هل را بصورت کاملا ارگانیک و سالم داشته باشید.
کاشت هل به روش رویشی:
در روش تکثیر رویشی، توده های بزرگی از ریزوم را از گیاه در حال رشد گرفته و آنها را از هم جدا میکنیم و به توده های کوچک تر تبدیل می کنیم. سن هر کدام از توده ها باید دسته کم یک سال باشد و یک جوانه نیز داشته باشند و سپس آنها را در چاله های از قبل آماده شده میکاریم. با تکثیر رویشی، گیاه سریعتر رشد می کند. برای کاشت آن، ابتدا گودالی هایی حدود ۳۰ * ۶۰ سانتی متر و به ارتفاع ۶۰ سانتی متر با فاصله ۱٫۵ تا ۲ متری از هم ایجاد میکنیم، یک تا دو ماه قبل از شروع کاشت، چاله ها را با مخلوطی از خاک سطحی و کمپست و کود گاو پر میکنیم.
کاشت هل از طریق بذر:
در این روش، ابتدا کپسول های بذر ( همان هل ) را برای چند دقیقه در آب قرار میدهیم، سپس به آرامی و با فشار کم کپسول را باز می کنیم و دانه ها را خارج میکنیم. در این مرحله، دانه ها را با آب میشوییم تا پوشش چسبناک آن در آب از بین برود. بذر ها را به مدت دو روز داخل آب قرار میدهیم و سپس درون دستمال خیس قرار داده تا جوانه بزند. بلافاصله بعد از جوانه زنی بذر ها را در زمین اصلی یا گلدان مورد نظر می کاریم .توصیه میکنیم برای کاشت بذرها از خاک های سبک، مثل پیت ماس یا کوکوپیت استفاده کنید. همچنین بهترین زمان کاشت هل از طریق دانه (بذر) اواخر تابستان و پاییز است ولی در هر فصلی میتوانید این کار را انجام دهید.
نیازهای مهم و ضروری گیاه هل در گلدان:
نور: گیاه را دور از تابش مستقیم آفتاب نگه دارید. این گیاه نور فیلتر شده را ترجیح می دهد (کنار پنجره).
دما: حداقل درجه حرارت در زمستان ۱۵ درجه و در تابستان ۲۴ درجه است.
آبیاری: خاک گیاه هل باید همیشه مرطوب باشد. اجازه ندهید خاک خشک شود. در تابستان که گیاه میوه می دهد آبیاری را افزایش دهید.(در تابستان ۲ بار درهفته و در زمستان ۲ هفته یکبار)
رطوبت: در تابستان دو الی سه بار در هفته گیاه هل را غبارپاشی کنید. در زمستان هفته ای یکبار کافی است.
تغذیه: از کود آلی که فسفر زیادی دارد استفاده کنید (هر دو ماه یکبار در طول فصل رشد).
خاک: خاک شنی و لومی که سرشار از مواد آلی است انتخاب مناسبی است. همچنین می توانید از خاک برگ استفاده کنید.
تعویض گلدان: هر سال با شروع رشد گیاه هل احتیاج به تعویض گلدان دارد.
زمان و نحوه برداشت دانه هل:
مدت زمان مورد نیاز برای رشد و برداشت محصول هل، از ۴ تا ۶ هفته بعد از کاشت این گیاه است؛ اما گاهی بیش از ۲ ماه نیز زمان برای رسیدن دانه‌ها نیاز است. کپسول‌های هل را زمانی که تقریباً رسیده هستند، برداشت می‌کنند؛ یعنی قبل از اینکه رنگ آنها زرد شود، باید نسبت به برداشت آنها اقدام کنید.
انواع هل و بررسی خواص و موارد مصرف هر کدام:
هل سبز: عطر هل سبز از بقیه انواع هل بیشتر است و در انواع غذاها به عنوان چاشنی استفاده می‌شود. در چای یا قهوه هم گاها هل سبز می‌ریزند که بر طعم و بوی آن می‌افزاید. هل سبز در کشورهای مختلف به عنوان درمان برای ناراحتی‌های معده و روده کاربرد دارد. در صنایع غذایی و برخی از کنسروها همچون انواع مربا و کمپوت از دانه و پودر هل استفاده می‌شود. به علاوه، هل سبز اشتها آور است، خواص ضد سرطان و ضد افسردگی دارد. و در کنترل کلسترول و فشار خون موثر است، به سلامت قلب و عروق کمک می‌کند و خواص ضد التهاب و ضد حساسیت دارد. برای انواع مشکلات تنفسی و گوارشی هم به عنوان درمان استفاده می‌شود. هل سبز یکی از پرکاربردترین انواع هل در غذاهای مختلف است.
هل سیاه: کاشتن هل سیاه و پرورش آن در کشورهای مختلف، از هندوستانبه سمت ایرانرواج دارد. شهر کرمان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان هل سیاه در جهان است. هل سیاه به قدرت بالای آنتی اکسیدان‌هایش مشهور است و در طب سنتی ایرانی کاربردهای زیادی برای آن لحاظ شده است. از جمله سم زدایی بدن، کمک به سلامت پوست و دهان و دندان، کمک به هضم غذا و کنترل انواع بیماری‌های مزمن.
هل سفید: هل سفید نیز در صنایع مختلف غذایی همچون شیرینی‌هاکاربرد دارد. همچنین در عطر سازی نیز استفاده از این نوع هل رایج است. و در انواعی از دخانیات هم از هل سفید برای معطر کردن استفاده می‌شود. از جمله خواص هل سفید برای سلامتی، رفع و بهبود ناراحتی‌های گوارشی و کبد، کمک به دفع سنگ مثانه، بهبود اشتها و تقویت قلب است. هل سفید، ضد التهاب و میکروب در بخش‌های مختلف بدن است.
موارد منع مصرف هل
مصرف این ادویه برای افراد دارای طبع گرم توصیه نمی‌شود چون طبع هل گرم و خشک است. همچنین افراد دارای یبوست یا زخم معده، باید مصرف آن را کاهش دهند. ممکن است مصرف زیاد هل باعث بروز تپش قلبدر افراد شود. افرادی که عفونت‌های دستگاه تناسلی دارند باید از مصرف هل پرهیز کنند و همچنین افراد مبتلا به نارسایی‌های پروستات نیز کمتر باید هل بخورند.
بیماری‌های گیاه هل:
از جمله بیماری‌های رایج گیاه هل بیماری پوسیدگی کپسولِ هل است و عامل آن، انواعی از گونه‌های قارچ هستند. این بیماری در صورت رطوبتزیاد و دمای پایین هوا رخ می‌دهد و محصول هل را از بین خواهد برد. پوسیدگی ریزومی مشکل دیگری است که ممکن است برای یک گیاه هل رخ دهد. و به دلیل حمله قارچ‌ها به ریشه گیاه اتفاق می‌افتد. مشکل دیگری که در اثر حمله قارچ‌ها به گیاه ممکن است رخ دهد بوته میری گیاه هل است. یعنی اینکه کل گیاه در اثر حمله قارچی از بین می‌رود. علاوه بر قارچ‌ها انواع نماتدها و کرم‌هانیز سالانه صدمات زیادی را به مزارع و محصول هل وارد می‌کنند. و بخش‌های مختلف گیاه را مورد تهاجم قرار می‌دهند. نحوه برخورد با هر آفت هل متفاوت است و به آفت کش‌ها و اقدامات پیشگیرانه متفاوتی نیاز دارد. در مورد قارچ‌ها که از جمله آفات اصلی هل هستند یک راه حل آسان دقت در آبیاریگیاه است. رطوبت بیش از حد عامل اصلی حمله قارچی به گیاه هل است.
