خواص اکالیپتوس
اکالیپتوس گیاهِ همیشه‌سبز بومی استرالیاست که رشد سریعی دارد. از اکالیپتوس در محصولات مختلفی استفاده می‌شود. ازجمله آنها می‌توان به داروهای درمان سرماخوردگی، کرم‌ها و پمادهای مُسکن عضلات و درد مفاصل، عطرها، لوازم آرایشی و بهداشتی، طعم‌دهنده‌ها، محصولات دندانپزشکی و همچنین محلول‌های صنعتی اشاره کرد. در ادامه به برخی خواص اکالیپتوس می پردازیم:
1- خواص ضد میکروبی: در فوریه سال ۲۰۱۶ میلادی، محققان صربستانی شواهدی یافتند که عملکرد ضد میکروبی اکالیپتوس را تائید می‌کرد. همچنین مطالعه دیگری نشان می‌دهد که روغن اکالیپتوس می‌تواند در باکتری‌های ایجاد کننده عفونت در دستگاه تنفسی فوقانی را از بین ببرد.
2- کاهش علائم سرماخوردگی و بهبود مشکلات تنفسی: یکی از خواص اکالیپتوس که بسیاری نیز با آن آشنا هستند، رفع گرفتگی بینی و به طور کلی مجاری تنفسی است. از اکالیپتوس در صنعت داروسازی برای تولید داروهای ضدسرفه و سرماخوردگی استفاده می‌شود. تحقیات نشان داده‌اند که این داروی گیاهی می‌تواند خلط را کاهش داده و همچنین «برونش» و «برونشیول» ریه‌ها را افزایش دهد. به علاوه اینکه اکالیپتوس یک ماده ضد التهاب نیز محسوب می‌شود.
3- اکالیپتوس و مراقبت از دندان‌ها: عصاره برگ اکالیپتوس (اکالیپتول) ممکن است به تقویت سلامت دندان‌ها کمک کند. برگ‌های اکالیپتوس حاوی مقادیر زیادی اتانول و نوعی پلی‌فنوال است، ترکیباتی که می‌توانند با برخی باکتری‌های ایجاد کننده حفره در دندان و برخی بیماری‌های لثه مقابله کنند. به همین دلیل است که در تولید بسیاری از دهانشویه‌ها از اکالیپتوس استفاده می‌شود.
4- بهبود عفونت‌های قارچی و زخم‌ها: مرکز پزشکی دانشگاه مریلند توضیح می‌دهد که در طب سنتی بومی در کشور‌های مختلف، از اکالیپتوس برای درمان عفونت‌های قارچی و زخم‌های پوستی استفاده می‌شده است.
5- دفع حشرات: اکالیپتوس یک ماده دافع حشرات و حشره‌کش محسوب می‌شود. در سال ۱۹۴۸ میلادی، روغن اکالیپتوس به عنوان یک حشره کش و دافع آنها در ایالات متحده آمریکا رسما به ثبت رسید. روغن اکالیپتوس و لیمو توسط برخی افراد به عنوان دافع حشرات استفاده می‌شود و در دور نگه‌داشتن آنها موثر است.
6- تسکین درد: استنشاق اسانس اکالیپتوس می‌تواند باعث کاهش درد شود. اکالیپتوس حاوی ترکیبات ضد التهابی بسیاری، مقل سینول و لیمونن، است که می‌تواند به عنوان مسکن در بدن عمل کنند. در یک مطالعه مشخص شد که استنشاق روغن رقیق‌شده اکالیپتوس به مدت ۳۰ دقیقه در روز، به طور قابل توجهی درد و فشار خون را کاهش می‌دهد. البته با توجه به آنکه برخی تحقیقات هیچ اثر تسکین‌دهنده‌ای از این روغن را نشان نداده‌اند، هنوز نمی‌توان با قاطعیت این خاصیت اکالیپتوس را تائید کرد.
7- تقویت سیستم ایمنی بدن: بر اساس یافته‌ها، یکی دیگر از خواص اکالیپتوس آن است که روغن این گیاه می‌تواند پاسخ سیستم ایمنی بدن را تحریک کند. به طور خاص، این تحقیقات نشان می‌دهند که روغن اکالیپتوس «پاسخ فاگوسیتیک» سیستم ایمنی بدن را نسبت به یک پاتوژن تحریک می‌کند. این پاسخ، فرآیندی است که سیستم ایمنی ذرات خارجی موجود در بدن را از بین می‌برد.
8- خاصیت آنتی اکسیدانی: اگرچه برگ تازه اکالیپتوس خوراکی نیست، اما برگ‌های خشک این درخت را می‌توانید به صورت دمنوش مصرف کنید. مراقب باشید که چای اکالیپتوس را با روغن اکالیپتوس اشتباه نگیرید، چرا که در صورت مصرف می‌تواند سمی باشد! بنابراین تنها باید برگ خشک شده اکالیپتوس را دم کنید و آب آن را بنوشید، نه آنکه روغن آن را به چای خود اضافه کنید. برگ‌های اکالیپتوس منبع غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، به خصوص فلاونوئید‌ها هستند که بدن شما را از استرس اکسیداتیو و آسیب رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند.
9- درمان خشکی پوست: یکی از خواص اکالیپتوس درمان خشکی پوست، با افزایش محتوای سرامید در آن است. سرامید‌ها نوعی اسید چرب در پوست انسان هستند که وظیفه حفظ رطوبت پوست را بر عهده دارند. افرادی که پوستی خشک، شوره سر، یا اختلالات پوستی مانند درماتیت و پسوریازیس دارند، معمولا سطح سرامید کمتری دارند. استفاده موضعی از عصاره برگ‌های اکالیپتوس برای افزایش سرامید پوست و حفظ رطوبت آن بسیار مفید است.
10- کاهش استرس: اعتقاد بر این است که اکالیپتوس برخی علائم اضطراب را کاهش می‌دهد. در یک مطالعه، ۶۲ نفر بعد از استنشاق روغن اکالیپتوس قبل از عمل، کاهش زیادی در استرس پیش از عمل تجربه کردند. همانطور که پیشتر نیز ذکر شد، اکالیپتوس حاوی اکالیپتول است که همچنین دارای خواص ضد اضطرابی است.
11- درمان حساسیت فصلی: برخی ترکیبات موجود در روغن اکالیپتوس، مانند اکالیپتول و سیترونلال، دارای اثرات ضد التهابی و تعدیل کننده فعالیت سیستم ایمنی بدن هستند. به همین دلیل از این روغن می‌توان برای تسکین علائم آلرژی فصلی استفاده نمود. از آنجا که مبارزه با عفونت، التهاب و میکروب‌ها از دیگر خواص اکالیپتوس است، استفاده از روغن آن می‌تواند به تغییر پاسخ سیستم ایمنی هنگام تماس بدن با یک آلرژن، کمک کند.
12- تسکین درد گوش: از آنجا که روغن اکالیپتوس به عنوان یک خلط آور عمل می‌کند می‌تواند علاوه بر رفع انسداد مجاری تنفسی، باعث ایجاد مایعات درکانال گوش شما شود و علائم عفونت گوش و سردرد را بهبود بخشد. از این‌رو، روغن اکالیپتوس برای بهبود درد گوش ناشی از سرماخوردگی یا آلرژی استفاده می‌شود.
13- کنترل دیابت: اگرچه سازوکار شیمیایی دقیق تأثیر اکالیپتوس بر بهبود دیابت مشخص نیست، اما براساس تحقیقات دم‌کردن برگ‌های اکالیپتوس می‌تواند راهی برای پیشگیری و درمان دیابت باشد.
14-د استفاده به عنوان صابون: روغن اکالیپتوس به صورت رایجی در صابون ها، پاک کننده ها و شوینده ها استفاده می شود. این کاربرد ابتدا به علت بوی خوب آن و سپس تاثیر گندزدا، ضد باکتری، ضد عفونی و ضد میکروبی آن است.
موارد منع مصرف اکالیپتوس:
مصرف خوراکی روغن اکالیپتوس غلیظ به علت اسانس‌های موجود در آن باعث مرگ می‌شود و در درمان بیماران مبتلا به قند خون، ایجاد اختلال می‌کند.
در دوران بارداری یا شیردهی از مصرف اکالیپتوس پرهیز کنید.
روغن این گیاه اگر استعمال موضعی داشته باشد، سمی نیست. اما نباید از این گیاه برای مصارف داخلی استفاده کرد.
تماس با مواد حاصل از گیاه و حتی تماس با قسمت‌های مختلف گیاه نظیر شاخ و برگ آن در افراد حساس کهیر ایجاد می‌کند.
محلول‌های روغنی آن نباید در فرآورده‌های بینی به کار روند، زیرا حرکات مژک‌ها را مهار کرده و پنومونی چرب ایجاد می‌کند.
اسانس مورد استفاده در فرآورده‌های داروئی باید عاری از آلدئیدهای فرار باشد.
مصرف بی‌رویه و زیاد اکالیپتوس باعث ایجاد ورم معده، سردرد، تشنج، ورم کلیه، پیدایش خون در ادرار، ضعیف شدن رفلکس‌ها و حرکات تنفسی، پایین آمدن فشار خون و درجه حرارت بدن می‌شود و مصرف زیاد آن باعث فلج دستگاه تنفسی، خفگی و مرگ می‌شود. لذا باید در اندازه‌های مجاز مصرف شود.
اکالیپتوس به کودکان زیر ۲ سال نباید داده شود. در مورد کودکان بزرگ‌تر و اشخاص مسن‌تر از ۶۵ سال با دم کرده رقیق، مصرف آن را شروع و به تدریج غلظت دم کرده را تا حد مجاز رسانند.
علائم مسموسیت با اکالیپتوس عبارتند از:
توجه به این نکته مهم است که اکالیپتوس با برخی دارو‌ها نیز تداخل دارد و ممکن است بر کبد اثر بگذارد. همچنین استفاده از روغن‌های اسانس اکالیپتوس برای کودکان و مادران باردار بدون مشورت با پزشک نباید انجام شود.
سرگیجه – احساس خفگی – کوچک شدن مردمک چشم
