معرفی خاک اسیدی
قبل از بررسی خاک اسیدی، باید ابتدا با مفهوم اسیدیته خاک آشنا شویم. به طور کلی برای اندازه گیری اسیدیتۀ مواد مختلف از یک مقیاس لگاریتمی به نام PH استفاده می‌شود. PH، بازه‌ای ۱۵ عددی از صفر تا ۱۴ دارد و هر چه عدد این شاخص، کوچک تر باشد ماده اسیدی تر است. اعداد بزرگتر از هفت یک ماده بازی یا قلیایی را نشان می‌دهند. و خود عدد هفت نیز یک حد میانه است که نشان می‌دهد ماده خنثی است. در مورد اسیدیته خاک باید گفت که بیشتر خاک‌ها PH نزدیک به هفت دارند. اگر PH خاک کمتر از ۶٫۵ باشد، خاک اسیدی تلقی می‌شود. دانستن میزان اسیدیته یا PH خاک اهمیت زیادی دارد چون PH خاک بر عملکرد و رشد گیاهان تاثیر می‌گذارد.
معرفی برخی گیاهان اسید دوست:
گیاهان اسید دوست گیاهانی هستند که بستر اسیدی برای رشدشان مناسب است. گیاهان دوستدار اسید خاک، pH حدود ۵/۵ را ترجیح می‌دهند. pH پایین (یعنی اسیدی) گیاهان را برای جذب مواد غذایی مورد نیاز و شکوفایی توانا میسازد. نیمه شرقی ایالات متحده و شمال غربی اقیانوس آرام بهترین مکان برای گیاهان اسید دوست میباشد.
1- آزالیای ژاپنی: بستر اولیه آزالیا‌ها، ژاپن بود اما هر آزالیایی که شما پرورش دهید، سال به سال نمایی زیبا از شکوفه‌ها را به شما هدیه می‌دهد. بوته‌های برگ‌ریز زیاد به چشم نمی‌آیند، تا زمانی که در فصل بهار/ تابستان شکوفه می‌دهند. وقتی زمان شکوفه دادن به پایان می‌رسد، آنها شروع به ایجاد برگ‌هایی می‌کنند که به تقویت گیاه تا فصل بهار/ تابستان پیش رو کمک می‌کنند؛ زمانی که یکبار دیگر دچار دگرگونی در رنگ می‌شوند.
2- رهددندرن‌ها: رهددندرن‌ها در خاک‌های اسیدی نیاز به کنترل و مراقبت دارند، آنها علاقه‌مند به این نوع خاک‌اند. شما می‌توانید با آنها پرچین بسازید یا اینکه فقط اجازه دهید تا به یک بوته بزرگ تبدیل شوند که هر تابستان، مناظری با شکوه از رنگ را به شما هدیه می‌دهند. رهددندرن‌ها از نوع همیشه بهارند، آنها گیاهان ایده آل باغ را پرورش می‌دهند که نمای سرسبز و پر از گل و شکوفه باغتان را حفظ می‌کنند.
3- کاملیاها: شکوفه‌های گیاه کاملیا، شما را به یاد گل‌های رز می‌اندازد. کاملیاها از خانواده هر دو گونه آزالیا‌ها و رهددندرن‌ها هستند و بخاطر ایجاد نمایی چشم نواز از گل و شکوفه در فصل بهار، ارزش تلاش جهت پیگیری و خریدشان را دارند.
4- خَلَنگ ژاپنی: گیاه باشکوهی جهت پرورش دادن است. گونه‌های بسیار متنوع و متفاوتی از آنها وجود دارد که شما در خاک اسیدی خود، پرورش دهید. برخی از آنها انبوهی از گل و شکوفه‌های زیبایی را ایجاد می‌کنند، اما همه آنها بیشتر بخاطر رنگ برگ‌هایشان پرورش می‌یابند که در فصل بهار واقعاً جلوه گرند.
5- ادریسی‌های آبی: تمامی گل‌های ادریسی بنظر می‌رسند که یک خاک اسیدی را ترجیح می‌دهند، اما آنها می توانند در خاک خنثی نیز رشد کنند. حتی می‌توانند خاک کمی قلیایی را نیز به عنوان بستر رشد بپذیرند، اما بهترین رشد آنها در خاک اسیدی است. بیشتر ادریسی‌ها به رنگ های صورتی، آبی و یا سفید هستند.
6- نرگس‌ها: گل‌های نرگس با سنبله‌های با طراوت زرد رنگشان که با وزش نسیم تکان می‌خورند، مایه شادی و سرزندگی باغ در فصل بهارند. این گل‌ها بسیار خوش بو هستند. این گل‌ها که از پیاز خود رشد می‌کنند، در راس گل‌های اسید دوست جای دارند.
7- کالوناها: کالونای پر گل و جذاب، مستحق یک بستر در هر خاک اسیدی است. اگر کالوناها کنار گذرگاه‌ها کاشته شوند و گسترش یابند، برای مرزبندی بسیار مناسبند. گیاهان اسید دوستی مثل کالوناها باید در هر باغی، بستری از خاک اسیدی داشته باشند.
روش های اندازه گیری PH خاک:
1/ آزمایشگاه خاکشناسی: بهترین و دقیق ترین روشِ تعیین اسیدیته خاک، این است که یک نمونه از آن را در یک آزمایشگاه خاکشناسی آزمایش کنید. این آزمایشگاه ها با دقت بالایی PH خاک را برای شما مشخص خواهند کرد.
2/ روش های خانگی: در مقیاس کوچک، در کاشت گیاهان زینتی و باغچه‌ای، شاید نیازی به آزمایش خاک در آزمایشگاه‌های خاکشناسی نباشد. و اندازه گیری PH خاک به روش‌های خانگی نیز تا حد زیادی کار افراد را اصطلاحا راه بیندازد. البته بسیاری از روش های خانگی درجه PH را تشخیص نمی‌دهند بلکه صرفا مشخص می‌کنند که خاک اسیدی است یا قلیایی. از جمله روش های خانگی تعیین اسیدیته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
الف) کیت های خانگی یا PH متر: استفاده از این دستگاه‌ها دقیقترین روش خانگی پی بردن به اسیدیته خاک است.
ب) استفاده از کاغذهای شناساگر: استفاده از کاغذهای شناساگر به عنوان یکی از سریع ترین و مقرون به صرفه ترین روش ها برای تعیین PH خاک است.
پ) استفاده از جوش شیرین و سرکه: جوش شیرین و سرکه، هر کدام به عنوان یک شناساگر برای اسیدیته خاک قابل استفاده هستند.
ت) استفاده از آب کلم قرمز: با جوشاندن قطعات کلم قرمز در آب، یک محلول خنثی و ارغوانی شکل بدست می‌آید که می‌توانید از این محلول رنگی، برای پی بردن به اسیدیته خاک استفاده کنید.
عوامل مؤثر بر اسیدی‌تر شدن خاک:
بارندگی: به دلیل حل شدن عناصر مختلف هوا در آب باراناین عناصر می‌توانند PH خاک را تغییر دهند و آن را اسیدی‌تر کنند.
سنگ مادر و منشا خاک: منشا اولیه خاک نیز بر میزان اسیدیته خاک موثر است. همانطور که می‌دانید خاک از هوازدگی سنگ‌های مادر در طی صده ها و هزاران سال ساخته می‌شود. و جنس سنگ‌های مادر بر خاکی که از آنها ساخته می‌شود موثر است.
پوشش گیاهی: اگر خاک مورد استفاده کشاورزی یا گلخانه، از یک محیط جنگلی آورده شده باشد احتمال اسیدی بودن آن بالاست. چون خود پوشش گیاهی جنگلی، باعث اسیدی تر شدن بیشتر خاک می‌شود. و در این شرایط ممکن است محصولات کشاورزی در این نوع خاک‌ها عملکرد خوبی نشان ندهند.
کود های شیمیایی و آلی: هم کودهای شیمیایی و هم کود آلی به مرور زمان می‌توانند خاک را اسیدی‌تر کنند. و این مسئله به این دلیل است که عناصر موجود در کودها به تدریج به صورت یُن، وارد خاک می‌شود و PH خاک را کاهش می‌دهند و خاک اسیدی‌تر خواهد شد.
درمان اسیدی بودن خاک:
برای اصلاح خاک اسیدی، یکی از روش‌های رایج اضافه کردن دوره ای پتاسیم کربنات به خاک است. با توجه به اینکه پتاسیم کربنات به راحتی قابل حل شدن در آب است معمولا این ماده را به سیستم آبیاری قطره ای اضافه می‌کنند. و باعث افزایش PH خاک در اطراف ریشه گیاهان می‌شود. و تاثیر نامطلوب خاک اسیدی را بر رشد گیاهان از بین می‌برد یا کاهش می‌دهد. کودهای حاوی ترکیبات آهکی نیز یکی دیگر از روش‌ها اصلاح خاک اسیدی است. مثلا سولفات آمونیاک یکی از این کودهای رایج است.
مشکلات ناشی از اسیدی بودن خاک:
اسیدی بودن خاک یک مشکل رایج کشاورزی است. اگر خاک، بیش از حد اسیدی باشد رشد گیاهان در آن با مشکل روبرو می‌شود. به این دلیل که اسیدی بودن خاک، باعث تغییر میزان و غلظت عناصر مغذی خاک می‌شود و این تغییر به دو نوع است:
- کاهش عناصر پرمصرف خاک: نتایج مطالعات نشان می‌دهد که اگر خاک، از حد معمول بیشتر اسیدی باشد، جذب عناصر پر مصرف و مورد نیاز گیاه به ویژه فسفر، به شدت کاهش می‌یابد.که این مسئله به رشد پوشش گیاهی طبیعی و یا رشد گیاهان زراعی بر روی خاک‌های اسیدی لطمه می‌زند .
- افزایش عناصر کم مصرف: اگر اسیدیته خاک، بالا باشد عناصر کم مصرف خاک مثل آهن و آلومینیوم در خاک افزایش می‌یابند. این عناصر اگر چه برای رشد گیاه مورد نیازند ولی اگر غلظت آنها در خاک بیش از حد معمول‌شود، جذب زیاد آنها توسط گیاهان می شوند باعث مسمومیت گیاهان خواهند شد.
