بایگانی ماه آبان, 1401

اگر شما هم مانند بسیاری دیگر از مردم جهان در شهری بزرگ زندگی می کنید، حتما بیش از دیگران به اهمیت فضای سبز و تاثیر آن بر کیفیت زندگی، سلامتی و روح و روان آگاه هستید. از گذشته های دور، مردم به فضای سبز اهمیت بسیار زیادی می داده اند و نمود آن را در فضاهای شهری گذشته می توان دید. یکی از این نمودها دیوارهای پر از گل و گیاهی است که به صورت طبیعی رشد می نموده و هنوز هم در سطح شهر می توان آنها را مشاهده نمود. معماران امروزی با الهام گرفتن از این دیوارها و با استفاده از تلفیق این ایده با علم مهندسی، دیوارهایی خلق می کنند که با سبزینگی ادغام شده اند و می توانند هم در فضاهای داخلی و هم در فضاهای خارجی اجرا شوند، که به این نوع دیوارها در اصطلاح گرین وال یا دیوار سبز گفته می شود.

انواع دیوار سبز:

دیوار سبز (گرین وال) مدولار: زیر ساز این دیوارها از داربست‌های فلزی بسیار سبکی که از جنس استیل گالوانیزه هستند تشکیل ‌می‌شود. این زیر ساز یا بر روی دیوار بنا متصل ‌می‌شود و یا به شکل سازه‌ای مستقل عمل خواهد کرد. این پانل‌ها قابلیت تغییر شکل و منحنی شدن را نیز دارا هستند.

دیوار سبز (گرین وال) کابلی: از مدل دیوار سبز کابلی برای رشد و نگهداری گیاهان رونده پر شاخ و برگ که رشد سریعی نیز دارند استفاده ‌می‌شود. سیستم کابلی از یک سری توپی که از جنس فولاد ضد زنگ ‌می‌باشد تشکیل شده است. این توپی‌ها به وسیله یک پیچ بلند به دیوار پشت سازه متصل ‌می‌شوند تا استحکام کافی برای نگهداری و رشد گیاه را داشته باشد. نحوه قرارگیری و فاصله بین توپی‌ها در روی دیوار مطابق با طرح انتخابی خواهد بود.

دیوار سبز (گرین وال) شبکه‌ای: این سیستم متشکل از شبکه‌های فولادی است که به عنوان یک حائل برای گیاهان بالارونده سطح عمل ‌می‌کند. این سازه به دیوار ساختمان متصل می‌شود و اغلب برای نگهداری از گیاهانی که رشد آهسته‌ای دارند مناسب است. این سیستم‌های شبکه‌ای به دلیل انعطاف‌پذیری بیشتر نسبت به سیستم کابلی، قابلیت طراحی متنوع‌تری را دارند.

دیوار سبز (گرین وال) نمد پلیمری: این سیستم شامل یک پارچه نمدی پلیمری با قابلیت زهکشی مناسب می‌باشد که به شکل مشخصی تا خورده و بر روی یک قاب از پیش ساخته شده قرار می‌گیرد. به نحوی که قابلیت نصب یک یا چند گلدان برای کشت و نگهداری از گیاهان به شکل عمودی و به صورت ردیفی و رو به بالا را دارد. این سیستم نسبت به سایر دیوارهای سبز جدیدتر بوده و دارای مزایای بی‌شماری نسبت به روش‌های دیگر می‌باشد. از جمله این مزایا می‌توان به سبکی سازه، تعویض و تغییر آسان گیاهان، تهویه مناسب ریشه گیاهان، سیستم زهکشی عالی، آزادی عمل در انتخاب گیاهان مختلف و.. اشاره کرد.

دیوار سبز (گرین وال) هیدروپونیک: در این سیستم بستر کشت بر پایه آب می‌باشد.  به عبارتی در این دیوار برای کاشت گیاهان نیازی به حضور خاک نمی‌باشد. آب و کلیه مواد غذایی رشد گیاهان از طریق سیستم تاسیساتی این دیوار تامین ‌می‌شود. از ویژگی‌های مثبت این دیوار سبز می‌توان به تنوع گیاهان، ضخامت کم، سبک و امکان نقش‌پذیری زیاد آن اشاره کرد.

نحوه ی اجرای گرین وال:

مراحل ساخت دیوار سبز ابتدا از تراز بودن دیوار شروع می شود. یعنی دیوار بدون هیچگونه برآمدگی انتخاب شده سپس با توجه به نوع گیاهانی که قرار است بر روی دیوار اعمال شوند سیستم طراحی دیوار زنده نیز انتخاب گردد. گیاهان انتخاب شده باید متناسب با شرایط اقلیمی، جهت تابش آفتاب و حتی فصل کشت باشد. 

در ساده ترین حالت برای جایگذاری گیاهان بر روی گرین وال می توانید یک صفحه چوبی را به صورت کامل با پلاستیک بپوشانید و با منگنه پلاستیک را به صفحه متصل کنید. سپس داخل آن را با پارچه های مخصوص باغبانی پوشش داده تا بعد از راه اندازی دیوار سبزتان، پارچه داخل آن آب را برای گیاهان حفظ کند. بعد از اتمام تمامی مراحل، بذر و قلمه ها را به صورت کاملاً اصولی بر روی دیوار قرار دهید تا کم کم رشد کند.

 

چه گیاهانی مناسب گرین وال هستند؟

انتخاب نوع گلدان گرین وال قیمت سازه را دستخوش تغییر می‌کند. علاوه بر قیمت، جهت انتخاب گیاهان دیوار سبز (گرین وال) توجه به عوامل جوی در هر منطقه نیز در اولویت قرار دارد. برای مثال خشکی شدید هوا، وجود آب نامناسب، خاک و… از موارد زیست محیطی تاثیرگذار بر دوام و سلامت این مجموعه گیاهی ‌می‌باشد.

اما نکات زیر نیز به صورت عمو‌می باید مد نظر قرار گیرند:

موقعیت اقلیمی ‌و اکولوژیک مانند درجه و شدت تابش نور، دمای محیطی، درجه رطوبت، سرعت و شدت وزش باد

آفات و حشرات بو‌می ‌منطقه

گونه‌های گیاهی متناسب با محیط

ارتفاع سازه

با توجه به این عوامل گیاهان زیر برای انواع دیوارهای سایه‌گیر و آفتابی مناسب هستند:

پیچک امین الدوله: این درختچه بالا رونده تا ارتفاع ۱۰ متر رشد ‌می‌کند و اغلب دارای گل‌هایی بسیار معطر است. این گیاه به خاک قلیایی سبک و با زهکشی خوب و آب فراوان نیاز دارد. حداقل دمای قابل تحمل برای این گونه، ۱۵- درجه سانتی‌گراد است.  

پاپیتال: این گیاه دارای ساقه‌های چوبی و چسبنده است که برای پوشش دیوار‌ها و فنس‌ها بسیار مناسب ‌می‌باشد. سایه دوست است و نسبت به شرایط محیطی قدرت سازگاری بالایی دارد. خاک‌های غنی و آلی برای رشد آن مناسب هستند.

لیزوماکیا: این گیاه به سایه نسبی برای رشد نیاز دارد. نسبت به سرما نیمه مقاوم است و خاک غنی از مواد آلی با زهکشی مناسب لازم دارد. برگ‌های آن در آفتاب طلایی بوده و در سایه سبز رنگ خواهند بود.

ناز فرانسوی: میزان رشد آن تا ارتفاع۳۰ سانتی‌متر بوده و دارای برگ‌های ضخیم و گوشتی شکل است. میزان نور آن می‌بایست نه زیاد و نه کم باشد. حداقل دمای قابل تحمل برای آن ۱۰- درجه سانتی‌گراد و خاک سبک زهکشی شده لازم دارد. همچنین این گیاه نیاز زیادی به آب برای رشد ندارد.

شیر خشت: شیر خشت برای دیوار سبز (گرین وال) گیاهی پایا محسوب شده و ارتفاع آن به ۳ تا ۸ متر ‌می‌رسد. بوته‌های تازه کاشته شده این گیاه آبیاری منظ‌می نیاز دارند؛ اما بوته‌های رشد یافته آن مقاومت خوبی نسبت به بی آبی دارند.

تجهیزات دیوار سبز چیست؟

قسمت اصلی ساخته شده در این دیوار ها، گیاهان در حال رشد می باشند. البته قرار گیری این گیاه ها در کنار یکدیگر نیز به سبک خاص انجام می‌شود. ساختاری اسکلت مانند در دیوار سبز وجود دارد که امکان رشد و آبیاری گیاه بر روی آن به وجود می ‌آید. لوله های پنهانی بر روی دیوار های سبز قرار دارد که مکانیسم آبیاری خودکار و با طراوت نگه داشتن گیاهان را برای شما فراهم می آورد. در سبک جدید دیوار های سبز، پالت هایی به وسیله ستون های گالوانیزه و تیر هایی به سقف متصل می گردند تا بتوانید با انواع مختلف کاشی و سرامیک نیز نمایی برای آن ایجاد کنید.

مزیت‌های دیوار سبز

وجود گرین وال باعث به وجود آمدن تعادل در رطوبت داخلی ساختمان می شود.

گرین وال مانند یک فیلتر تهویه هوای طبیعی عمل می‌کند و و در شهرهای بزرگ که مونوکسیدکربن بسیار زیادی در هوا وجود دارد وجود یک دیوار سبز در منزل می تواند به تنفس راحت تر اعضای خانواده کمک کند.

وجود پوشش گیاهی باعث می‌شود نور آفتاب به صورت مستقیم بر دیوار های ساختمان نتابد و همین امر سبب کاهش دمای کلی ساختمان می ‌شود.

وجود دیوار سبز باعث می‌شود فضای بیرونی محیط بسیار زیبا و شکیل شود و تاثیر بسیار زیادی بر روحیه افراد آن ساختمان بگذارد.

در شهر های بزرگ، سر و صدا عامل مخرب برای بر هم زدن آرامش شما است و داشتن دیوار گیاهی باعث جذب صدا شده و در نتیجه عایق صوتی بسیار مناسبی می‌تواند باشد.

افزایش راندمان کارمندان در محیط های کاری از دیگر مزیت های استفاده از دیوار سبز است.

معایب دیوار سبز

عدم رعایت استانداردها در اجرا و در نظر نگرفتن وزن گیاهان پس از رشد زیاد، در نهایت می تواند به دیوار اصلی فشار آورده و منجر به نشست آن شود.

طراحی و اجرای این دیوارها نیاز به تخصص داشته و لازم است عایق کاری ها به منظور جلوگیری از نفوذ نم و رطوبت آن به پنل و دیوار زیرین در نظر گرفته شود. یکی از معایب گرین وال ها نفوذ آب و نم و رطوبت به مرور به دیوار اصلی می باشد.

برخی از گیاهانی که بر روی گرین وال ها کاشت میشوند نیاز به زهکشی دارند و در نظر نگرفتن این موضوع باعث میشود تا رشد خوبی نداشته باشند و در جلوه دیوار تاثیر منفی خواهد داشت.

در دیوارهایی که از گیاهان طبیعی در آنها استفاده میشود، لازم است با توجه به نوع گیاه از آفت کش ها استفاده شود، در غیر این صورت منجر به رشد حشرات خواهد شد.

دیوارهای سبز عمودی حساسیت بسیار بالایی داشته و اگر در مراحل ابتدایی طراحی و ساخت تمام جوانب کار در نظر گرفته نشود، پس از رشد گیاهان می تواند بی نظمی بسیار بدی را روی دیوار بوجود آورد.

پنل بندی مهم ترین گام در اجرای این دیوارها می باشد که زمان بر و هزینه بر می باشد. لذا می توان گفت یکی از معایب دیوار سبزها قیمت بالای آنها می باشد.

دیوارهای دارای گیاهان طبیعی متنوع نگهداری سختی دارند

استفاده از گیاهان مصنوعی شاید از نظر جلوه انتخاب خوبی باشند، اما هیچ تاثیری بر تصفیه هوا و بهبود شرایط آب و هوایی محیط نخواهد داشت.

بعضی افراد ساختمان نیز ممکن است آلرژی به برخی گیاهان داشته باشند

نکات مهم در مورد دیوار سبز:

توجه داشته باشید با تغییر فصل، اقدامات لازم جهت نگهداری گیاهان را انجام دهید. به عنوان مثال در فصل زمستان برخی گیاهان حساس تر می شوند و در صورت عدم رسیدگی مناسب ممکن است باعث از بین رفتنشان شود.

در آبیاری گیاهانی که بر روی دیوار سبز قرار دارند باید دقت کافی داشته باشید و از نظر املاح آن ها را همواره مورد بررسی قرار دهید.

دوره های آبیاری گیاهان را باید به دقت برنامه‌ر یزی کنید.

برای مقابله با آفات احتمالی که به گیاهان روی دیوار حمله می کنند بهتر است با کمترین میزان ممکن از مواد شیمیایی استفاده کنید و قبل از آن نیز با فردی متخصص در این زمینه مشورت نمایید.

نورپردازی باعث زیبا تر شدن دیوار سبز شما خواهد شد پس می توانید در کنار استفاده از گیاهان تزیینی، از نور های رنگارنگ نیز در اجرای این دیوار ها استفاده نمایید.

پنل های رشد دیوار سبز تا ۲۵ سال دوام دارد، البته نگهداری گیاهان روی دیوار مهم ترین نقش را در افزایش طول عمر آن ایفا می کند.

از این سیستم طراحی می توانید برای رشد مواد غذایی مانند گیاهان خوراکی نیز استفاده کنید تا در کمترین فضا بیشترین بهره ‌وری را داشته باشید.

بهتر است در اقلیم های سرد و خشک از تراکم بالای گیاهان استفاده کنید تا تابش خورشید به برگ ‌ها کمتر شده و سبزی دیوار بیشتر به چشم بیاید.

همانطور که می‌دانید در دنیای مدرن امروز فضای باز و سبز کمتر در خانه‌های ما دیده می‌شود و اغلب به خاطر آپارتمان‌نشینی، از این نعمت محرومیم. روف گاردن تکنولوژی مدرنی است که امروزه بر پایه سقف سبز روی پشت بام‌ها و تراس‌های خانه‌های آپارتمانی اجرا می‌شود و شما می‌توانید با استفاده از این ایده کاربردی فضای سبز زیبایی را روی پشت‌بام منزل خود ایجاد کنید. البته روف گاردن هنوز در ایران جا نیفتاده است، اما در سال‌های اخیر در معماری بسیاری از هتل‌های بزرگ، آسمان‌خراش‌ها و یا برج‌های مسکونی دنیا المان جدید روف‌گاردن اضافه شده است که چهره شهر را دگرگون کرده و این فضاها را در جایگاه مناسبی برای دوستداران محیط زیست قرار داده است.

روف‌گاردن، بام‌باغ یا بام سبز، فضای سبز طراحی شده‌ای است که با احداث آن در فضاهای بلااستفاده­ ساختمان مانند پشت‌بام یا تراس، همسو با تکنولوژی مدرن و هم‌خوان با ارزش‌های زیباشناسی، اجتماعی و فرهنگی می‌تواند در شرایط زیست‌محیطی حال حاضر، فضای سبز از دست رفته شهری را زنده و باعث پایداری محیط، بهبود سلامت روانی و جسمی ساکنین و افزایش کیفیت زندگی شود.

وجود پوشش گیاهی در پشت‌بام به صرفه‌جویی در مصرف انرژی از طریق جلوگیری از هدر رفتن گرما، تأثیرگذار است. در فصل‌های سرد، نور آفتاب جذب باغچه‌های تعبیه شده در پشت‌بام می‌شود و محیطی دنج و خصوصی برای استراحت، پذیرایی و پرورش گیاهان ایجاد می‌کند.

 

تاریخچه روف گاردن

روف گاردن ها از گذشته در انواع مختلف وجود داشتند اما به شکل امروزی نام و فضا و طراحی ویژه‌ای به آن‌ها اختصاص داده نشده بود. یکی از اولین روف گاردن ها در ایتالیا و در سال ۱۴۶۳ میلادی ساخته شد و پس از آن در ده ی ۱۸۹۰، روف گاردن ها در آمریکا و نیویورک به محبوبیت دست یافتند.

اگرچه باغ‌های پشت‌بام عمدتاً به‌عنوان یک امر جدید و فرح‌انگیز برای ثروتمندان کاشته شده و از آن‌ها استفاده می‌شد، اما در اواسط دهه ۱۹۷۰ سیستم جدیدی برای ساخت روف گاردن ها در آلمان ایجاد شد و به شکل گسترده‌تری در بازار عرضه شدند و از سال‌های ۲۰۰۰ به بعد به‌طور کامل جای خود را در زندگی امروزی به دست آوردند. 

انواع روف‌گاردن یا بام‌ سبز

1/ بام‌ سبز گسترده: در این نوع روف‌گاردن، کشت گیاهان با ریشه‌های کم انجام می‌شود. بستر کاشت بسیار سطحی و ضخامت خاک حداکثر ۲۰ سانتی‌متر است. بام‌باغ گسترده نسبت به دیگر انواع بام‌باغ بسیار ارزان است و چمن و گیاهانی با پوشش سطحی و کم‌ارتفاع در آن کاشته می‌شود.

2/ بام‌ سبز نیمه متمرکز: این نوع بام سبز شامل کشت گیاهان با حجم ریشه بیشتر و دارای عمق بستر کاشت بالای ۳۰ سانتی‌متر تا ۱ متر است. در این نوع بام سبز کلیه گیاهان بوته‌ای مانند توت‌فرنگی، هندوانه و گیاهان دارویی مانند پونه و اسطخودوس و همچنین چمن قابل کشت هستند و تنها باید در طراحی سازه، وزن ایجادشده مدنظر قرار گیرد.

3/ بام سبز متمرکز: در این نوع روف‌گاردن از خاک با حجم و ارتفاع زیاد استفاده می‌شود. این نوع بام‌باغ که از موارد قبلی گران‌تر است و تنها ساختمان‌های بزرگ و معروف از پس هزینه آن بر می‌آیند، انواع درختان، گیاهان زینتی و گل‌ها کاشته می‌شوند. این نوع باغ بر روی پشت‌بام ساختمان‌های بزرگ گسترده و مسیرهایی برای قدم زدن و نیمکت‌هایی برای استراحت در آن طراحی می‌شوند.

 

نقش و مزایای روف گاردن در محیط

اولین نقشی که با مشاهده روف گاردن ها ممکن است به‌راحتی به آن پی ببریم، نقش دکوراتیو و تأثیر دوچندان آن‌ها در زیباسازی معماری ساختمان و شادابی محیط است.

از نقش چشمگیر روف گاردن ها در بالا بردن کیفیت هوا، معتدل‌سازی دمای محیط و همچنین کاهش آلودگی از طریق جذب دی اکسید کربن هوا و تولید اکسیژن نمی‌توان چشم‌پوشی کرد. با صرف اوقات فراغت خود در روف گاردن ها به‌راحتی از محیط پر از ترافیک و سروصدای زندگی شهری دور خواهید شد و احساس آرامش و طراوت جای خود را به شلوغی روزمره می‌دهد.

روف گاردن ها می‌توانند به‌صورت یک عایق طبیعی عمل کنند. این باغ‌های زیبا با دریافت انرژی خورشید و ذخیره آن، می‌توانند شما را از استفاده از وسایل سرمایشی و گرمایشی در فصل‌های مختلف سال بی‌نیاز کنند.

یکی دیگر از مزایای روف گاردن ها کشت مواد غذایی است که از این فرایند به‌عنوان کشاورزی در بام یاد می‌شود و به کمک باغ‌های کانتینر دار و سیستم‌های بخصوص خود انجام می‌شود. هرچند کشت گیاهان و سبزیجاتی که شرایط نگهداری ویژه‌ای ندارند و می‌توان آن‌ها را به‌آسانی در محیط رشد داد، برای کاشت در فضای روف گاردن نیز مناسب هستند.

گیاهان موجود در روف گاردن ها آب باران را جذب می‌کنند و باعث کاهش رواناب و تخلیه آب طوفان می‌شوند.

 

طراحی و اجرای روف گاردن به چه صورت است؟

ساخت یک بام سبز به دو مرحله اصلی تقسیم می شود. مرحله اول، عملیات عمرانی، ایزولاسیون و زه کشی است. این کار توسط مهندسین متخصص قابل انجام بوده و زیرساخت ها را ایجاد می کند. مرحله دوم، طراحی لندسکیپ یا همان فضای سبزی است که می خواهید در پشت بام خود داشته باشید. انتخاب تجهیزات فضای باز مانند آلاچیق، سایبان، مبلمان باغی، باربکیو و حتی تجهیزات کشاورزی. اگر امکانات آبیاری و نوردهی مناسب را فراهم کنید میتوانید محصولات کشاورزی نیز در پشت بام خود کشت کنید.

چه گیاه هایی مناسب کاشت در روف گاردن هستند؟

می شود گفت چندان تفاوتی بین گیاهانی که روی زمین یا روی بام خانه کشت شوند، وجود ندارد. اما هنگام انتخاب گیاه به چند نکته توجه کنید.

گیاهانی را انتخاب کنید که تحمل نور مستقیم خورشید و گرمای حاصل از آن را داشته باشند: در بعضی از طراحی‌ها، فضایی به صورت گلخانه ای و یا در زیر سایبان برای گیاهان در نظر گرفته می شود که آنها را از نور مستقیم خورشید در امان نگه دارند. اما در هر صورت گرمایی که می بایست گیاهان متحمل شوند، پابرجا خواهد بود.

میزان رشد ریشه ها: زمانی که گیاهی را داخل خاک باغچه یا درون زمین می کارید ، در صورت مناسب بودن زمین، ریشه ها می توانند تا عمق خاک پیش روی کنند و محدودیتی در رشد آنها به وجود نیاید. اما زمان اجرای فضای سبز روی پشت بام، متفاوت است. میزان خاکی که برای این گیاهان در نظر گرفته می شود محدود و کم عمق است. به همین خاطر می بایست گیاهی را انتخاب کنید که ریشه های کوتاهی داشته باشد و یا میزان رشد ریشه های آن کم باشد. مانند انواع چمن و گلهای فصلی.

میزان پایداری گیاه در برابر وزش بادهای شدید: نکته بعدی برای انتخاب گیاهی مناسب، میزان مقاومت آن در برابر باد است. گیاه هایی با قدهای کوتاه، مانند بوته های گل یا گیاهان رونده، انتخاب مناسبی برای کاشت در روف گاردن هستند. درختچه های تزئینی و نهال هایی با شاخه و تنه های ضعیف، ممکن است بر اثر وزش باد آسیب دیده و یا از جا کنده شوند.

چه خاکی برای اجرای روف گاردن مناسب است؟

برای اجرای صحیح یک روف گاردن، انتخاب خاک یکی از مهم ترین مواردی است که باید به آن توجه کرد. از آنجایی که وزن تمامی مصالح و امکاناتی که روی پشت بام استفاده می شود، به سقف و ساختمان فشار خواهند آورد، بهتر است آماده سازی خاک و انتخاب مصالح مورد نیاز را به کارشناسان این حوزه بسپارید.

در کل برای باغچه های بام سبز، بایست از خاکی استفاده کرد که قدرت جذب آب بالا و در عین حال وزن کمی داشته باشند. به جای استفاده از حجم زیاد خاک، می توان با کوددهی مناسب نیاز غذایی گیاهان را برطرف نمود. اما بخاطر دسترسی سخت و دردسرهایی که ممکن است تعویض خاک در روف گاردن داشته باشد، بهتر است خاک مخصوص این کار را تهیه کنید که دانه بندی گیاهان را بهبود می بخشد. این نوع خاک با داشتن املاح مورد نیاز گیاهان، نیاز آنها به مواد غذایی را برای مدت زمان زیادی تامین خواهد کرد.